Η προληπτική ορθοδοντική θεραπεία αποσκοπεί στην άρση διαφόρων βλαπτικών παραγόντων που μπορούν να προκαλέσουν κάποια ορθοδοντική ανωμαλία, να επηρεάσει θετικά την ανάπτυξη των γνάθων και των δοντιών κι έχει ως στόχο να προλάβει τη δημιουργία ορθοδοντικού προβλήματος ή να περιορίσει σημαντικά τη βαρύτητά του στο μέλλον. Πραγματοποιείται σε µικρές ηλικίες (παιδιά 6-8 ετών), απαιτεί θεραπεία με κινητές ορθοδοντικές συσκευές (¨μασελάκια¨) που τα παιδιά μπορούν εύκολα να χειριστούν και συνήθως διαρκεί μικρό χρονικό διάστημα.
Τα ορθοδοντικά προβλήματα που εμφανίζονται στη νεογιλή και νεαρή μεικτή οδοντοφυΐα και τα οποία χρήζουν θεραπείας είναι:
- Η πρόωρη απώλεια νεογιλών δοντιών από τερηδόνα ή τραυματισμό Σε περιπτώσεις απώλειας πίσω δοντιών πριν την ηλικία των 10 ετών κι εάν το αντίστοιχο μόνιμο δόντι χρειάζεται αρκετό χρόνο για να κατέβει, πρέπει συνήθως να κρατήσουμε το χώρο ώστε να μη μετακινηθούν στη θέση του άλλα δόντια και δημιουργηθεί ορθοδοντικό πρόβλημα. Σε αυτές τις περιπτώσεις συνήθως είναι απαραίτητη η τοποθέτηση ενός μηχανήματος διατήρησης χώρου που κρατά το χώρο μέχρι να έρθει το καινούργιο που θα το διαδεχτεί και προλαµβάνει προβλήµατα µελλοντικού συνωστισµού. Το μηχάνημα τοποθετείται στα διπλανά δόντια από το δόντι που λείπει. Η διαδικασία τοποθέτησης του είναι τελείως ανώδυνη και δεν απαιτείται αναισθησία.
- Στοματικές έξεις Στις περιπτώσεις που οι μικροί ασθενείς έχουν κάποια συνήθεια όπως χρήση πιπίλας ή θηλασμό δακτύλου, προώθηση γλώσσας κτλ αρχικά καταβάλουμε προσπάθεια να διακοπεί εγκαίρως η έξη γιατί εάν το παιδί σταματήσει τη βλαβερή συνήθεια το πρόβλημα αποκαθίσταται συνήθως σε μεγάλο βαθμό μόνο του. Εάν όμως το παιδί συνεχίζει πέραν της ηλικίας των 4 ετών ή αν ήδη έχει δημιουργηθεί έντονο πρόβλημα (πχ μεγάλο κενό μεταξύ των άνω και κάτω δοντιών), επηρεάζοντας συχνά και την ομιλία, τότε η προληπτική ορθοδοντική μπορεί να βοηθήσει. Με την τοποθέτηση ενός απλού μηχανήματος που υπενθυμίζει στο παιδί να μη βάζει το δάχτυλο του στο στόμα κι αποκλείει τη γλώσσα από το να τοποθετείται στον κενό χώρο και να διατηρεί το χάσμα ανάμεσα στα δόντια.
- Υπεράριθμα δόντια Η ύπαρξη υπεράριθμων δοντιών διαπιστώνεται ύστερα από ακτινογραφικό έλεγχο και κάποιες φορές εμποδίζει τη φυσιολογική ανατολή των μονίμων δοντιών. Απαιτείται η έγκαιρη αφαίρεσή τους προκειμένου να αποτρέψουμε προβλήματα συνωστισμού των δοντιών στο μέλλον.
- Έντονη προβολή των άνω δοντιών (πρόταξη) Όταν τα μόνιμα μπροστινά δόντια της άνω γνάθου ¨πετάνε¨ πολύ υπάρχει αυξημένος κίνδυνος τραυματισμού τους. Η τοποθέτηση ενός κινητού μηχανήματος – αν δεν συνυπάρχουν κι άλλοι παράγοντες – μπορεί να διορθώσει την έντονη πρόταξη. Στις περιπτώσεις έντονης πρόταξης των άνω δοντιών υπάρχει ισχυρή σύσταση για χρήση αθλητικού νάρθηκα.
- Σταυροειδής σύγκλειση Φυσιολογικά τα πάνω δόντια καλύπτουν λίγο τα δόντια της κάτω γνάθου Όταν τα πάνω δόντια βρίσκονται εσωτερικά των κάτω δοντιών λέμε ότι ο ασθενής έχει σταυροειδή σύγκλειση. Η σταυροειδής σύγκλειση μπορεί να αφορά τα μπροστινά δόντια (πρόσθια σταυροειδής), τα πίσω δόντια (οπίσθια σταυροειδής) ή και τα δύο. Σε αρκετές περιπτώσεις η σταυροειδής σύγκλειση συνοδεύεται από έντονες πρόωρες επαφές των δοντιών που προκαλούν πρόσθια ή πλάγια κίνηση της γνάθου. Είναι σημαντικό να διορθώνουμε τη σταυροειδή σύγκλειση το συντομότερο δυνατό, ώστε να αφήσουμε τις γνάθους να αναπτυχθούν σωστά. Η διόρθωση συνήθως ολοκληρώνεται άμεσα, σε λίγους μήνες με τη χρήση κινητών μηχανισμών (¨μασελάκια¨) και ήπιο τροχισμό των πρόωρων επαφών των δοντιών. Στη συνέχεια οι μηχανισμοί πρέπει να παραμείνουν για περίπου 6 μήνες για τη διατήρηση του αποτελέσματος.
Τα πλεονεκτήματα της προληπτικής ορθοδοντικής θεραπεία είναι πολλά και σημαντικά:
- Εκμεταλλευόμαστε την πολύ καλή συνεργασία των παιδιών μικρής ηλικίας
- Βελτιώνουμε αισθητά το χαμόγελο του παιδιού ενισχύοντας την ψυχολογία και την αυτοπεποίθησή του
- Μπορούμε να αποφύγουμε εξαγωγές μόνιμων δοντιών
- Εκμεταλλευόμενοι το δυναμικό ανάπτυξης του παιδιού, βελτιώνουμε τις σχέσεις των γνάθων επιτρέποντας πιο αρμονική ανάπτυξη τους στο μέλλον.
- Διορθώνουμε έγκαιρα τις λάθος θέσεις δοντιών αποφεύγοντας βλάβες όπως αποτριβή της αδαμαντίνης, υφίζηση των ούλων, τραυματισμός δοντιών, τραυματογόνο σύγκλειση κτλ.
- Σε περιπτώσεις που χρειαστεί πλήρης ορθοδοντική θεραπεία από ειδικό ορθοδοντικό αυτή είναι συνήθως πιο σύντομης διάρκειας και μικρότερης βαρύτητας εάν έχει προηγηθεί προληπτική ορθοδοντική θεραπεία.
